Машҳур Амир Темур ғори (Амир Темур Кўрагоний) Ҳисор тоғларида жойлашган ва ма‘мурий жиҳатдан Ўзбекистоннинг Қашқадарё вилояти Яккабоғ тумани қарашли. Ғорнинг улкан кириш қисми буюк кан‘ённинг Шарқий этаги оҳак билан қопланган дарё билан кесилган қисмида жойлашган.

Ғорга кириш осон бўлмай, йўлбошловчи керак бўлади. Мустақил равишда ўзингиз ҳам канъённинг кўзга ташланмайдиган йўлак топган ҳолда, 200 метрдан ортиқ тубликда жойлашган тошли зинапоялардан тушиш мумкин. Узунлиги тахминан 6 километрлик манзарали кан‘ён машҳур “Золото Маккени” саргузашт филмидаги канъённи эслатади. Сизни ҳар томонлама ажойиб қояли қалъалар ўраб олади. Кан‘ённинг тубига тушганда айрим жойларига ҳатто қуёш нури тушмайдиган тошли “халта”га тушасиз. Кан‘ённинг кенглиги 10-12 метргача торайиб, 50-60 метргача кенгаяди. Кан‘ённинг вертикал деворлари 200-300 метр баландликга боради. Дарёниниг ўнг қирғоғига ўтиб, кан‘ённинг бута ҳамда арча чакалаклари билан ўсган қиялиги ва қояли девор пойдеворидан чиқиб, нохос ғорга кириш ё‘ли очилади.

Ғорнинг кириш қисми баландлиги 6 метр ва кенглиги 7 метргача бўлган аркага ўхшаш. Ичкарига баландлиги 10-15 метрли улкан йўлак боради. Деворлардан медуза ва сталактитга ўхшаш ғаройиб оҳак “оқиб туради”. Жойларда деворлар мащалалар билан тугаган. Тоғнинг тахминан 400 метр ичкарисига кириб борувчи асосий ё‘лакда ён тармоқлари деярли мавжуд эмас ва бу ерда адашишнинг имконияти ё‘қ. ё‘лакнинг узоқ қисмларида деворлар ва гумбаз (шифт) торайиб, кейинчалик эмаклаб юришга тўғри келади. Шу тарзда, 3 та катта бўлмаган 2-3 метрли тор майдонни навбат билан келадиган тўлиқ тикка туриш имконияти мавжуд камераларни энгиб ўтгандан сўнг, ғорнинг энг олис қисмига тушиб қиламиз. Бу ерда анча зах, пол йирик қўзиқоринлар билан қопланган, бир нечта тармоқлар мавжуд. Ғорнинг энг олис залида унча катта бўлмаган кўл жойлашган. Кўл тоғнинг ёрилган жаридан тушиб турувчи, 10 метрлик шаршара ташкил қилган. Кўл доимий даражасига эга эмас ва сентабр-октабрда тош уюмларидан сизиб чиқиб ё‘қолади. Ёрқин фонус олишингизни тавсия қиламиз ва сиз кўлга сеҳрли тарзда тиззилаб оқаётган сувнинг манзарасидан баҳраманд бўласиз. Ғорни кўришга тахминан 2-3 соат вақт кетади (сафар иштирокчилари ҳоҳишлари ва гуруҳ иштирикчилари сонига қараб). Буюк Амир Темур ва унинг сафдошлари, уруш сафарига тайёргарлик кўриш чоғида шу эрда бошпана топишган деган афсона ғор билан боғлиқ. Бунга ишониш қийин, чунки кан‘ёнга отда тушиш муаммоли масала бўлиб, кан‘ён ёнбағрилри ва тубида отларни ўтлаш ноқулай. Аммо ғор олдида йитик тошлардан моҳирона тахланган эски девор мавжуд. Балки у чўпонлар томонидан бажарилган. 

Фото и текст: www.centralasia-adventures.com